ابن‌اهدل ابوبکر بن ابی‌القاسم یمنیاِبْنِ اَهْدَل، ابوبکر بن ابی‌القاسم بن احمد بن محمد یمنی (۹۸۴- ۱۰۳۵ق/۱۵۷۶-۱۶۲۶م)، زاهد ، مدرس ، مفتی و شاعر است. ۱ - نسبوی از خاندان اهدل بود که در تاریخ به تصوف و تفقه شهرت دارند و سلسله نسبش با اختلاف روایات ، به عون بن موسی کاظم علیه السلام می‌رسد. [۱]
محبی محمدامین، خلاصة الاثر، ج۱، ص۶۴، قاهره، ۱۲۸۴ق.
[۲]
محبی محمدامین، خلاصة الاثر، ج۱، ص۶۷، قاهره، ۱۲۸۴ق.
۲ - تولد و تحصیلخود وی زندگی نامه‌اش را در کتابی به نام نفحة المندل درج کرده و در آن زادگاه خویش را حلّه شام ، که آرامگاه نیاکانش در آن قرار داشته، ذکر کرده است. [۳]
محبی محمدامین، خلاصة الاثر، ج۱، ص۶۷، قاهره، ۱۲۸۴ق.
[۴]
نامه دانشوران، قم، ج۶، ص۲۷۱-۲۷۲، دارالفکر.
وی، به تصریح خود، در ذیحجة ۹۸۸/ژانویه ۱۵۸۱ همراه پدر از حله به قریه سلامه رفت و در آن‌جا قرآن را از شیخ صالح احمد بن ابراهیم مزجاجی فراگرفت، تا آن‌جا که حافظ و قاری و معلم قرآن شد، سپس عازم زبید گردید. در آن‌جا فقه را از محمد بن عباس و نحو را از محمد بن یحیی آموخت و از مشایخ وقت هم چون تاج‌الدین نقشبندی شفاهاً و کتباً اجازه دریافت داشت. [۵]
محبی محمدامین، خلاصة الاثر، ج۱، ص۶۵-۶۶، قاهره، ۱۲۸۴ق.
[۶]
نامه دانشوران، قم، ج۶، ص۲۷۲-۲۷۳، دارالفکر.
۳ - آثارعناوین آثار منظوم و منثور او که در منابع مختلف ذکر شده به قرار زیر است: ۱. الاحساب العلیة فی الانساب الاهدلیة که تاریخ خاندان اوست [۷]
بغدادی اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۱، ص۳۲، استانبول، ۱۹۴۵-۱۹۴۷م.
۲. الدّرة الباهرة فی التحدث بشی‌ء من نعم‌الله الباطنة و الظاهرة که در آن ضمن شرح فوائد تصنیف، به پاره‌ای آثار خود نیز اشاره کرده است [۸]
نامه دانشوران، قم، ج۱، ص۲۷۴، دارالفکر.
[۹]
بغدادی اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۱، ص۴۵۶، استانبول، ۱۹۴۵-۱۹۴۷م.
۳. اصطلاحات الصوفیة، که منظوم است [۱۰]
کحاله عمررضا، معجم المؤلفین، ج۳، ص۶۹، بیروت، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۷م.
۴. البیان و الاعلام بمهمات احکام ارکان الاسلام [۱۱]
بغدادی اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۱، ص۲۰۷، استانبول، ۱۹۴۵-۱۹۴۷م.
۵. التعلیق و المضبوط فیما للوضوء کالغسل من الشروط [۱۲]
بغدادی اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۱، ص۲۹۸، استانبول، ۱۹۴۵-۱۹۴۷م.
۶. شرحان علی قصیدة ابن بنت المیلق؛ ۷. منظومة فی السواک؛ ۸. نظم التحریر فی الفقه؛ ۹. نظم‌التحفة؛ ۱۰. نظم‌الورقات [۱۳]
نامه دانشوران، قم، ج۶، ص۲۷۴، دارالفکر.
۱۱. نفحةالمندل فی تراجم‌سادةالاهدل [۱۴]
بغدادی اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۲، ص۶۷۱، استانبول، ۱۹۴۵-۱۹۴۷م.
[۱۵]
بستانی ف، ج۲، ص۳۵۷.
[۱۶]
کحاله عمررضا، معجم المؤلفین، ج۳، ص۶۹، بیروت، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۷م.
۱۲. الوفود. [۱۷]
بستانی ف، ج۲، ص۳۵۲.
۴ - فهرست منابع(۱) بستانی ف. (۲) بغدادی اسماعیل، ایضاح المکنون، استانبول، ۱۹۴۵-۱۹۴۷م. (۳) کحاله عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۷م. (۴) محبی محمدامین، خلاصة الاثر، قاهره، ۱۲۸۴ق. (۵) نامه دانشوران، قم، دارالفکر. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن اهدل ابوبکر»، ج۳، ص۹۱۹. |